• Screeningsbeleid
• Absolute (blijvende) contra-indicaties
• Tijdelijke contra-indicaties

Screeningsbeleid

Doelgroepen

Aan alle vrouwen tussen 25 en 65 jaar wordt aangeraden om deel te nemen aan het Vlaams programma voor cervixkankeropsporing.

Het screeningsuitstrijkje wordt daarin om de drie jaar aanbevolen De afname en de beoordeling van het uitstrijkje in het labo is volledig terugbetaald door het Riziv, als deze termijn van drie jaar wordt gerespecteerd. Enkel het remgeld voor de consultatie blijft verschuldigd.

Als uit cytologie blijkt dat testen op HPV nodig is, wordt ook die test terugbetaald.

In alle andere gevallen is geen terugbetaling voorzien.

Vrouwen die om goedaardige redenen een totale hysterectomie ondergingen, hoeven geen screeningsuitstrijkjes meer te laten maken.

De screening wordt stopgezet op 65 jaar op voorwaarde dat de vrouw regelmatig gescreend werd en de twee laatste uitstrijkjes als normaal beoordeeld werden.

Bij vrouwen >65 jaar die niet regelmatig werden gescreend, wordt voortgegaan met screenen (om de drie jaar) tot twee normale uitstrijkjes. Bij afwijkende resultaten volgt de huisarts het opvolgschema.

Werkwijze

De huisarts biedt alle vrouwen tussen 25 en 64 jaar die ooit seksueel actief geweest zijn, een uitstrijkje aan.

Een dunnelaagpreparaat met een cervexbrush wordt aanbevolen, omdat enkel daarop HPV-typering mogelijk is.

Tijdens het derde jaar na een vorig normaal uitstrijkje van voldoende kwaliteit biedt de huisarts een nieuw onderzoek aan. Tijdelijke contra-indicaties moeten telkens overlopen en opgevolgd worden.

Afwijkende uitstrijkjes

Afwijkende uitstrijkjes moeten een follow-up krijgen in overeenstemming met de meest recente richtlijnen van de Belgische Vereniging van Klinische Cytologie (zie tabel (klik hier)).

Het is belangrijk dat de huisarts de opvolging van afwijkende uitstrijkjes goed organiseert en zelf instaat voor de controle-uitstrijkjes en voor verwijzing voor colposcopie.

Opvolging door Centrum voor Kankeropsporing

Als drie jaar na het laatste uitstrijkje geen nieuw uitstrijkje werd uitgevoerd, zal de vrouw jaarlijks rond haar verjaardag aangeschreven worden door het Centrum voor Kankeropsporing.

Vrouwen die niet meer in aanmerking komen (cervixkanker, geen cervix meer), worden in principe niet aangeschreven. Vrouwen met deze antecedenten of vrouwen die niet uitgenodigd wensen te worden, kunnen dat melden via www.bevolkingsonderzoek.be, via het e-mailadres info@bevolkingsonderzoek.be of het gratis nummer 0800/60.160.

Na 65 jaar worden vrouwen niet meer uitgenodigd door het Centrum voor Kankeropsporing en is deze opvolging een taak voor de huisarts.

Absolute (blijvende) contra-indicaties

Totale hysterectomie

Na een totale hysterectomie voor goedaardige aandoeningen worden geen screeningsuitstrijkjes meer afgenomen. Na een totale hysterectomie omwille van cervicale neoplasie wordt de indicatie van follow-upcytologie (of ander onderzoek) individueel bepaald.

Macroscopisch verdacht letsel

Bij macroscopisch verdachte afwijkingen van het cervixepitheel (onder andere onregelmatig verheven letsel met ulceratie bedekt met bloederig of necrotisch materiaal) wordt geen uitstrijkje afgenomen, maar wordt verwezen naar een gynaecoloog voor biopsie onder colposcopische controle.

Tijdelijke contra-indicaties

Gezien de mogelijke interpretatieproblemen voor de cytoloog wordt in de volgende omstandigheden geopteerd om het uitstrijkje uit te stellen tot een gunstiger moment:

• Bij ernstige genitale atrofie loopt men tijdens de staalafname het risico een endocervicale bloeding uit te lokken. Eerst wordt een korte hormonale kuur aanbevolen. Interpretatie van een uitstrijkje met uitgesproken atrofie op zich is moeilijk.
• Tijdens de zwangerschap, postpartum: de screening wordt uitgesteld tot drie maanden na de zwangerschap. Door de gestoorde cytologie tijdens de zwangerschap heeft de uitslag bijna geen behandelingsconsequenties.
• Bij recent gebruik van ontsmettingscrème of -vloeistof, glijmiddel, vaginale medicatie (minder dan 48 uur vooraf), vaginale douche (minder dan 24 uur vooraf), voorafgaande colposcopie met azijnzuur (minder dan 24 uur vooraf) of vaginaal toucher wordt het uitstrijkje uitgesteld. Het uitstrijkje moet dus altijd het toucher voorafgaan!
• Indien het vorige uitstrijkje minder dan drie maanden geleden heeft plaatsgevonden: na een uitstrijkje heeft het cervicale epitheel minimaal zes weken nodig om te regenereren. Het is daarom aanbevolen minstens drie maanden te wachten om een controle-uitstrijkje te maken om vals-negatieve resultaten te vermijden.
• Wanneer cervixchirurgie minder dan drie maanden geleden heeft plaatsgevonden: reparatieve veranderingen kunnen aanleiding geven tot vals-positieve resultaten.
• Bij radiotherapie: cytologische afwijkingen na bestraling zijn de eerste maanden het meest uitgesproken, maar meestal gaat men ook belangrijke blijvende afwijkingen zien.

Als de arts beslist om in bovengenoemde omstandigheden toch een uitstrijkje te doen, worden bovenvermelde klinische gegevens zeker op het aanvraagformulier vermeld.