Colorectale kanker
Wat vraagt de Gezondheidsgids?
De Gezondheidsgids vraagt het volgende:
- Heb je reeds meer dan 8 jaar de ziekte van Crohn?
- Heb je al meer dan 8 jaar colitis ulcerosa?
- Onderging je de laatste 10 jaar een coloscopie?
Bij iedereen tussen 50 en 74 jaar vraagt de Gezondheidsgids of zij de afgelopen 2 jaar een iFOBT-staal hebben opgestuurd.
Wat doet u als huisarts?
Mensen die al langer dan 8 jaar colitis ulcerosa of ziekte van Crohn hebben lopen een sterk verhoogd risico op colorectale kanker.
Bij hen is het verantwoord om meteen coloscopies uit te laten voeren. Meestal zal de specialist dit opvolgen en plannen.
Tussen het ontstaan van een adenoom en een eventuele maligne ontaarding verlopen meestal meer dan 10 jaar. Als er bij de vorige coloscopie geen afwijkingen waren, dan hoeft u de screening pas na 10 jaar hervatten. Ook de uitnodigingen van het Vlaams Bevolkingsonderzoek houden daar rekening mee.
Het risico op colorectale kanker stijgt als er meer eerste of tweedegraads verwanten zijn met colorectale kanker en als de ziekte bij hen op jongere leeftijd optrad. Gebruik het schema van de steekkaart om te beslissen of u al dan niet voor 50 jaar start met screenen. En of u dit doet met zelf aan te vragen iFOBT of door coloscopie.
Vlamingen tussen 50 en 74 jaar krijgen om de twee jaar een testset iFOBT toegestuurd (tenzij ze de afgelopen 10 jaar een coloscopie kregen). Hebben ze de testset niet gekregen of hebben ze die niet meer, dan kunnen ze een nieuwe opvragen via 0800 60 160.
Cervixkanker
Wat vraagt de Gezondheidsgids?
De Gezondheidsgids vraagt het volgende:
- Is je laatste uitstrijkje meer dan 3 jaar geleden?
Bij vrouwen die 'ja' antwoorden, wordt de bijkomende vraag gesteld:
- Werd jouw baarmoeder weggenomen?
Wat doet u als huisarts?
Vrouwen die om goedaardige indicaties een hysterectomie ondergingen moeten niet langer uitstrijkjes laten uitvoeren.
Als het laatste uitstrijkje langer dan 3 jaar geleden is, dan kan u aanbieden om dit in uw praktijk uit te voeren of u kunt verwijzen naar een gynaecoloog.
De aanbevolen methode is een dunnelaagpreparaat met cervexbrush. Dit omdat hierop ook HPV-bepalingen mogelijk zijn, als daar een indicatie voor zou bestaan.
Hou rekening met volgende contra-indicaties:
- Macroscopisch verdachte letsels: die verwijst u meteen voor colposcopie
- Menstruatie, dervings en doorbraakbloedingen
- Vaginale infecties en ontstekingen
- Ernstige genitale atrofie, dan kan eerst een korte hormonale kuur uitgevoerd worden om daarna toch nog het uitstrijkje uit te voeren.
- Zwangerschap
- Eerste 3 maanden na een bevalling of het stopzetten van de borstvoeding
- Recent (<48 uur)gebruik van ontsmettingscrèmes of –vloeistof
- Vaginale douche, minder dan 24 uur geleden
- Voorafgaand vaginaal toucher; maak dus eerst het uitstrijkje voor het toucher
- Vorig uitstrijkje minder dan 3 maand geleden
- Cervixchirurgie, minder dan 3 maand geleden
- Eerste maanden na lokale radiotherapie
Hier vindt u de richtlijn en de opvolgrapporten over cervixkankerscreening.
Bij vrouwen die een hysterectomie ondergingen geven we geen advies voor een uitstrijkje.
Borstkanker
Wat vraagt de Gezondheidsgids?
De Gezondheidsgids vraagt het volgende:
- aan alle vrouwen tussen 20 en 49 jaar: komt er borst-of eierstokkanker voor in de familie?
- aan vrouwen tussen 50 en 69 jaar: hebt u de afgelopen 2 jaar een screeningsmammografie laten nemen?
Verhoogd risico?
Vrouwen met antecedenten van borstkanker hebben een verhoogd risico.
Ook vrouwen met familiale voorgeschiedenis van borstkanker of ovariumkanker lopen meer risico.
Gebruik voor hen onderstaande tabellen:
Tussen 50 en 69 jaar?
Vrouwen tussen 50 en 69 jaar krijgen tweejaarlijks een uitnodiging voor screeningsmammografie.
Is het voor uw patiënte meer dan 2 jaar geleden dat ze zich liet screenen, vraag dan naar de reden. Bespreek met haar de voordelen, nadelen en beperkingen van mammografische screening.
Als uw patiënte bereid is om zich te laten screenen, geef haar dan een verwijsbrief mee waarin u expliciet vraagt om een screeningsmammografie.
En verwijs haar daarvoor naar een erkende mammografische eenheid; dan zal het onderzoek voor haar gratis zijn.